PEACE-सन्धिः-SANDHIH-16(Hitopadesa)

 SUBHASHITHANI:608

कपाल-सन्धिर् विज्ञेयः केवलं सम-सन्धिकः ।
सम्प्रदानाद् भवति य उपहारः स उच्यते ॥ ११७ ॥

kapāla-sandhir vijñeyaḥ kevalaṃ sama-sandhikaḥ |
sampradānād bhavati ya upahāraḥ sa ucyate || 4.117 ||

Peace on equal terms is known as Kapala sandhi, that brought out by offering gifts is called Upahara.

सन्तान-सन्धिर् विज्ञेयो दारिका-दान-पूर्वकः ।
सद्भिस् तु सङ्गतः सन्धिर् मैत्री-पूर्व उदाहृतः ॥ ११८ ॥
santāna-sandhir vijñeyo dārikā-dāna-pūrvakaḥ |
sadbhis tu saṅgataḥ sandhir maitrī-pūrva udāhṛtaḥ || 4.118 ||
Santaana sandhi is that in which gift of daughter precedes the alliance; alliance with the good in a friendly manner is termed as Sangatah.

यावद् आयुः-प्रमाणस् तु समानार्थ-प्रयोजनः ।
सम्पत्तौ वा विपत्तौ वा कारणैर् यो न भिद्यते ॥ ११९ ॥
yāvad āyuḥ-pramāṇas tu samānārtha-prayojanaḥ |
sampattau vā vipattau vā kāraṇair yo na bhidyate || 4.119 ||
‘Sangata’ lasts for a life time in which interests of both parties are equally represented; it is not broken in prosperity or adversity.

सङ्गतः सन्धिर् एवायं प्रकृष्टत्वात् सुवर्णवत् ।
तथान्यैः सन्धि-कुशलैः काञ्चनः समुदाहृतः ॥ १२० ॥

saṅgataḥ sandhir evāyaṃ prakṛṣṭatvāt suvarṇavat |
tathānyaiḥ sandhi-kuśalaiḥ kāñcanaḥ samudāhṛtaḥ || 4.120 ||

Sangata is also called ‘Kanchana’ because of its excellence, like that of gold, by those adept in forming alliances.

आत्म-कार्यस्य सिद्धिं तु समुद्दिश्य क्रियेत यः ।
स उपन्यास-कुशलैर् उपन्यास उदाहृतः ॥ १२१ ॥

ātma-kāryasya siddhiṃ tu samuddiśya kriyeta yaḥ |
sa upanyāsa-kuśalair upanyāsa udāhṛtaḥ || 4.121 ||

The peace effected for the purpose of achieving one’s objective is called Upanyasa by those who are adept in the doctrine of peace-making.

मयास्योपकृतं पूर्वं ममाप्य् एष करिष्यति ।
इति यः क्रियते सन्धिः प्रतीकारः स उच्यते ॥ १२२ ॥

mayāsyopakṛtaṃ pūrvaṃ mamāpy eṣa kariṣyati |
iti yaḥ kriyate sandhiḥ pratīkāraḥ sa ucyate || 4.122 ||

Peace achieved on the principle – ‘ that I have helped him before and he will do the same for me now’ is known as pratikaarah.

उपकारं करोम्य् अस्य ममाप्य् एष करिष्यति ।
अयं चापि प्रतीकारो राम-सुगृईवयोर् इव ॥ १२३ ॥

upakāraṃ karomy asya mamāpy eṣa kariṣyati |
ayaṃ cāpi pratīkāro rāma-sugṛīvayor iva || 4.123 ||

I will render service to him, he will also repay it to me – alliance formed with such intention is also called Pratikara, like those between Rama and Sugreevaa.

एकार्थां सम्यग् उद्दिश्य यात्रां यत्र हि गच्छतः ।
सुसंहित-प्रयाणस् तु सन्धिः संयोग उच्यते ॥ १२४ ॥

ekārthāṃ samyag uddiśya yātrāṃ yatra hi gacchataḥ |
susaṃhita-prayāṇas tu sandhiḥ saṃyoga ucyate || 4.124 ||

Alliance formed for the purpose of achieving a common goal between two parties is called Samyoga.

आवयोर् योध-मुख्याभ्यां मद्-अर्थः साध्यताम् इति ।
यस्मिन् पणः प्रक्रियते स सन्धिः पुरुषान्तरः ॥ १२५ ॥

āvayor yodha-mukhyābhyāṃ mad-arthaḥ sādhyatām iti |
yasmin paṇaḥ prakriyate sa sandhiḥ puruṣāntaraḥ || 4.125 ||

The army chieves of both parties agreeing to achieve the common goal, such stipulation for the alliance is called ‘Purushantara’.

त्वयैकेन मदीयो ऽर्थः सम्प्रसाध्यस् त्व् असाव् इति ।
यत्र शत्रुः पणं कुर्यात् सो ऽदृष्ट-पुरुषः स्मृतः ॥ १२६ ॥

tvayaikena madīyo 'rthaḥ samprasādhyas tv asāv iti |
yatra śatruḥ paṇaṃ kuryāt so 'dṛṣṭa-puruṣaḥ smṛtaḥ || 4.126 ||

My purpose will be accomplished only by you; where the enemy makes such a promise, such an alliance is called’ Adhrishta purusha’.

यत्र भूम्य्-एक-देशेन पणेन रिपुर् ऊर्जितः ।
सन्धीयते सन्धि-विद्भिः स चादिष्ट उदाहृतः ॥ १२७ ॥

yatra bhūmy-eka-deśena paṇena ripur ūrjitaḥ |
sandhīyate sandhi-vidbhiḥ sa cādiṣṭa udāhṛtaḥ || 4.127 ||

Where a deal is made for peace with a powerful enemy by ceding a portion of the territory is called ‘Adishta’ by experts in alliances.

SRI KRISHNAYA THUBHYAM NAMAH