SUBHASHITHANI:592
भक्षयित्वा बहून् मत्स्यान् उत्तमाधम-मध्यमान् ।
अतिलोभाद् बकः पश्चान् मृतः कर्कटक-ग्रहात् ॥ १६ ॥
bhakṣayitvā
bahūn matsyān uttamādhama-madhyamān |
atilobhād bakaḥ paścān mṛtaḥ karkaṭaka-grahāt || 4.16 ||
After swallowing several
fishes best, average and bad, due to excessive greed, a foolish crane got
killed by grabbing a crab.
उपकारापकारो हि लक्ष्यं लक्षणम् एतयोः ॥ १७ ॥
upakartrāriṇā sandhir na mitreṇāpakāriṇā |
upakārāpakāro hi lakṣyaṃ lakṣaṇam etayoḥ || 4.17 ||
आगतं तु भयं दृष्ट्वा प्रहरत्वयम् अभीतिवत् ॥ १८ ॥
tāvad bhayena bhetavyaṃ yāvad bhayam anāgatam |
āgataṃ tu bhayaṃ dṛṣṭvā praharatvayam abhītivat || 4.18 ||
अभियुक्तो यदा पश्येन् न किञ्चिद् गतिम् आत्मनः ।
युध्यमानस् तदा प्राज्ञो म्रियते रिपुणा सह ॥ १९ ॥
abhiyukto
yadā paśyen na kiñcid gatim ātmanaḥ |
yudhyamānas tadā prājño mriyate ripuṇā saha || 4.19 ||
When faced with no other
alternative while fighting an enemy, a wise man dies fighting with the enemy.
अनागतवतीं चिन्तां कृत्वा यस् तु प्रहृष्यति ।
स तिरस्कारम् आप्नोति भग्न-भाण्डो द्विजो यथा ॥ २० ॥
anāgatavatīṃ
cintāṃ kṛtvā yas tu prahṛṣyati |
sa tiraskāram āpnoti bhagna-bhāṇḍo dvijo yathā || 4.20 ||
One who day-dreams about
what is yet to happen, will suffer like
the brahmin who broke the pots.
मदोद्धतस्य नृपतेः प्रकीर्णस्येव दन्तिनः ।
गच्छन्त्य् उन्मार्ग-यातस्य नेतारः खलु वाच्यताम् ॥ २१ ॥
madoddhatasya
nṛpateḥ prakīrṇasyeva dantinaḥ |
gacchanty unmārga-yātasya netāraḥ khalu vācyatām || 4.21 ||
A king, possessed with
pride like a mad elephant, will blame his advisers without rhyme or reason.
यो हि धर्मं पुरस्कृत्य हित्वा भर्तुः प्रियाप्रिये ।
अप्रियाण्य् आह पथ्यानि तेन राजा सहायवान् ॥ २२ ॥
yo hi
dharmaṃ puraskṛtya hitvā bhartuḥ priyāpriye |
apriyāṇy āha pathyāni tena rājā sahāyavān || 4.22 ||
One who sticks to his duty,
without thinking what the master’s likes and dislikes are, and offers wholesome
advice, which may be unpleasant, is a real friend of the king.
We have an excellent sloka from Ramayana which is very similar:
सुलभाः पुरुषा राजन्, सततं प्रियवादिनः ।
अप्रियस्य तु पथ्यस्य, वक्ता श्रोता च दुर्लभः ॥
sulabhAH puruShA rAjan, satataM priyavAdinaH |
apriyasya tu
pathyasya, vaktA shrotA cha durlabhaH ||Ramayana
O King, abundant are yes-men, always pleasant spoken,
Rare are the
speakers and listeners of the unpleasant but medicinal (truth).
सुहृद्-बलं तथा राज्यम् आत्मानं कीर्तिम् एव च ।
युधि सन्देहदोलास्थं को हि कुर्याद् अबालिशः ॥ २३ ॥
suhṛd-balaṃ
tathā rājyam ātmānaṃ kīrtim eva ca |
yudhi
sandehadolāsthaṃ ko hi kuryād abāliśaḥ || 4.23 ||
Who except the childish would
place in the swing of uncertainty, an ally, his army, his kingdom,himself and
his fame?
SRI KRISHNAYA THUBHYAM NAMAH
No comments:
Post a Comment