Wednesday, November 9, 2022

VIGRAHAH- विग्रह:- WAR-19 (HITOPADESA)

SUBHASHITHANI:588

सुमन्त्रितं सुविक्रान्तं सुयुद्धं सुपलायितम्
कार्य-काले यथा-शक्ति कुर्यान् तु विचारयेत् १४१

sumantritaṃ suvikrāntaṃ suyuddhaṃ supalāyitam |
kārya-kāle yathā-śakti kuryān na tu vicārayet || 3.141 ||

Good counsel, good valour, fighting well, retreating at the appropriate time, one should display to ones capacity and should not hesitate.

दाता क्षमी गुण-ग्राही स्वामी दुःखेन लभ्यते
शुचिर् दक्षो ऽनुरक्तश् जाने भृत्यो ऽपि दुर्लभः १४२

dātā kṣamī guṇa-grāhī svāmī duḥkhena labhyate |
śucir dakṣo 'nuraktaś ca jāne bhṛtyo 'pi durlabhaḥ || 3.142 ||

A master who is Generous, tolerant, and appreciative of good work is obtained by good fortune; but it is also rare to find an honest, smart, and loyal servant.

यदि समरम् अपास्य नास्ति मृत्योर् भयम्

इति युक्तम् इतो ऽन्यतः प्रयातुम्
अथ मरणम् अवश्यम् एव जन्तोः किम् इति

मुधा मलिनं यशः क्रियते १४३

yadi samaram apāsya nāsti mṛtyor bhayam

 iti yuktam ito 'nyataḥ prayātum |
atha maraṇam avaśyam eva jantoḥ kim iti

mudhā malinaṃ yaśaḥ kriyate || 3.143 ||

If avoiding a fight could result in avoiding fear of death , then one can get away  from the battle field; but death is inevitable to all creatures, then why should one act that would bring dishonour?

भवेऽस्मिन् पवनोद्भ्रान्त-वीचि-विभ्रम-भङ्गुरे
जायते पुणय्-योगेन परार्थे जीवित-व्ययः १४४

bhave'smin pavanodbhrānta-vīci-vibhrama-bhaṅgure |
jāyate puṇay-yogena parārthe jīvita-vyayaḥ || 3.144 ||

In this worldly existence, which is as fleeting as the curling up of a wave raised by the wind, forsaking one’s life for the sake of another happens due to extraordinary virtue.

स्वाम्य्-अमात्यश् राष्ट्रं दुर्गं कोशो बलं सुहृत्
राज्याङ्गानि प्रकृतयः पौराणां श्रेणयो ऽपि १४५

svāmy-amātyaś ca rāṣṭraṃ ca durgaṃ kośo balaṃ suhṛt |
rājyāṅgāni prakṛtayaḥ paurāṇāṃ śreṇayo 'pi ca || 3.145 ||

स्वाम्य्-अमात्यश् राष्ट्रं दुर्गं कोशो बलं सुहृत्
राज्याङ्गानि प्रकृतयः पौराणां श्रेणयो ऽपि १४५

svāmy-amātyaś ca rāṣṭraṃ ca durgaṃ kośo balaṃ suhṛt |
rājyāṅgāni prakṛtayaḥ paurāṇāṃ śreṇayo 'pi ca || 3.145 ||

The king, ministers, the teritory, the forts, the treasure, the army, the allies, the subjects, and corporations of citizens are the essential constituents of a kingdom. 

प्रकृतिः स्वामिनं त्यक्त्वा समृद्धापि जीवति
अपि धन्वन्तरिर् वैद्यः किं करोति गतायुषि १४६

prakṛtiḥ svāminaṃ tyaktvā samṛddhāpi na jīvati |
api dhanvantarir vaidyaḥ kiṃ karoti gatāyuṣi || 3.146 ||

The citizens cannot survive abandoned by their master, even though prosperous ; what can even Danvantri do once  life is extinct?

SRI KRISHNAYA THUBHYAM NAMAH

Ps: This is the penultimate blog on  book3- Vigraha-War.

No comments:

Post a Comment