PEACE-सन्धिः-SANDHIH-14(Hitopadesa)

 SUBHASHITHANI:604

एकदा न विगृह्णीयाद् बहून् राजाभिघातिनः ।
स-दर्पो ऽप्य् उरगः कीटैर् बहुभिर् नाश्यते ध्रुवम् ॥ ९९ ॥

ekadā na vigṛhṇīyād bahūn rājābhighātinaḥ |
sa-darpo 'py uragaḥ kīṭair bahubhir nāśyate dhruvam || 4.99 ||

A king should not go to war with many opponents at the same time; even a powerful serpent is destroyed by swarming insects.

यो ऽर्थ-तत्त्वम् अविज्ञाय क्रोधस्यैव वशं गतः ।
स तथा तप्यते मूढो ब्राह्मणो नकुलाद् यथा ॥ १०० ॥
yo 'rtha-tattvam avijñāya krodhasyaiva vaśaṃ gataḥ |
sa tathā tapyate mūḍho brāhmaṇo nakulād yathā || 4.100 ||
The fool who gets angry with out knowing the gist of the matter suffers in the same way like the foolish brahmin on account of the mangoose.

आदेयस्य प्रदेयस्य कर्तव्यस्य च कर्मणः ।
क्षिप्रम् अक्रियमाणस्य कालः पिबति तद्-रसम् ॥ १०१ ॥
ādeyasya pradeyasya kartavyasya ca karmaṇaḥ |
kṣipram akriyamāṇasya kālaḥ pibati tad-rasam || 4.101 ||
Whatever to be accepted, given or acted is not done at the appropriate time, time saps the spirit of that action.

कामः क्रोधस् तथा लोभो हर्षो मानो मदस् तथा ।
षड्-वर्गम् उत्सृजेद् एनं तस्मिंस् त्यक्ते सुखी नृपः ॥ १०२ ॥

kāmaḥ krodhas tathā lobho harṣo māno madas tathā |
ṣaḍ-vargam utsṛjed enaṃ tasmiṃs tyakte sukhī nṛpaḥ || 4.102 ||

Lust, anger, greed, envy, pride, and arrogance- these group of six evils should be forsaken; by forsaking a king becomes happy.

 स्मृतिस् तत्-परतार्थेषु वितर्को ज्ञान-निश्चयः ।

दृढता मन्त्र-गुप्तिश् च मन्त्रिणः परमो गुणः ॥ १०३ ॥

smṛtis tat-paratārtheṣu vitarko jñāna-niścayaḥ |
dṛḍhatā mantra-guptiś ca mantriṇaḥ paramo guṇaḥ || 4.103 ||

Remembrance of important matters, deliberation skill, clear knowledge, firmness, secrecy in counsel, is the main characteristics of a minister.

 सहसा विदधीत न क्रियाम्
अविवेकः परमापदां पदम् ।
वृणुते हि विमृश्य कारिणं
गुण-लुब्धाः स्वयम् एव सम्पदः ॥ १०४ ॥
sahasā vidadhīta na kriyām
avivekaḥ paramāpadāṃ padam |
vṛṇute hi vimṛśya kāriṇaṃ
guṇa-lubdhāḥ svayam eva sampadaḥ || 4.104 ||
One should not do anything in a hurry, A person who does not deliberate faces great calamities. Fortunes which are always attached to merits, seek on their own one who acts with reflection.

यद्यप्य् उपायाश् चत्वारो

 निर्दिष्टाः सध्य-साधने ।
सङ्ख्या-मात्रं फलं तेषां

 सिद्धिः साम्नि व्यवस्थिता ॥ १०५ ॥

yadyapy upāyāś catvāro

nirdiṣṭāḥ sadhya-sādhane |
saṅkhyā-mātraṃ phalaṃ teṣāṃ

siddhiḥ sāmni vyavasthitā || 4.105 ||

Although four expedients are mentioned in achieving peace it is just an enumeration; the result of them is success based on negotiations.

मृद्-घटवत् सुख-भेद्यो

दुःसन्धानश् च दुर्जनो भवति ।
सुजनस् तु कनक-घटवद्

 दुर्भेद्यश् चाशु सन्धेयः ॥ १०६ ॥

mṛd-ghaṭavat sukha-bhedyo

duḥsandhānaś ca durjano bhavati |
sujanas tu kanaka-ghaṭavad

durbhedyaś cāśu sandheyaḥ || 4.106 ||

A wicked person is like an earthen pot easily to be broken and hard to unite; but a good person is like a golden pot easy to join and hard to sever.

SRI KRISHNAYA THUBHYAM NAMAH